Betoog Romantiek

Camera Obscura

Complete Titelbeschrijving
Titel: Camera Obscura
Jaar van 1e druk: 1851
Plaats, jaar en uitgave van het boek: Utrecht/Antwerpen, 1978, Prisma – Boeken
Auteur: Hildebrand (=Beets)

 

Camera Obscura van Hildebrand is representatief voor de Romantiek

De definitie van de stroming Romantiek is:
Een stroming in de Westerse cultuur die zich aan het einde van de 18e eeuw en het begin van de 19e eeuw sterk deed gelden in de kunst en het intellectuele leven van met name Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. In de romantiek werd, in reactie op de Verlichting, de subjectieve ervaring als uitgangspunt genomen. Hierdoor kwamen introspectie, intuïtie, emotie, spontaniteit en verbeelding centraal te staan.

Er zijn een aantal kenmerken om de Romantiek te typeren. Het centraal stellen van het gevoel in plaats van het rationele is misschien wel het belangrijkste kenmerk van deze stroming. Romantici vonden dat de rationele benadering plaats moest maken voor de individuele verbeeldingskracht. Het individu moest niet ondergesneeuwd raken in een maatschappij waarin industralisatie en verstedelijking heel belangrijk waren.  Dat bij de Romantiek de nadruk ligt op het gevoel is ook te zien aan de naam van de stroming, het woord komt van het Franse 'romance', een gevoelig verhaal of lied.

In de romantiek maakten mensen bepaalde keuzes:

• Voelen (romantiek) boven denken (verlichting).
• Het subjectieve (romantiek) boven het objectieve (verlichting).
• Synthese en holisme (romantiek) boven analyse (verlichting).
• Het ambigue en ironische (romantiek) boven ondubbelzinnigheid en helderheid (verlichting).
• Kunst (romantiek) boven wetenschap (verlichting).
• Creativiteit in de kunst boven nabootsing.
• Het spirituele boven materialisme.
• Zin boven nut.
• Kwaliteit boven kwantiteit.
• Een organische natuurbeschouwing boven een mechanische natuurbeschouwing.
• De mens die deel van de natuur uitmaakt boven de mens die boven de natuur staat en haar probeert te gebruiken.

De verhalen uit Camera Obscura (oa. 'De Familie Stastok' en 'De Familie Knegge') horen duidelijk tot de Romantiek.  Dit is te zien als men de kenmerken van de Romantiek gaat vergelijken met kenmerken van deze verhalen.
 Bij beide is er verlangen naar huiselijk geluk (gevoelens) en rust (in bijna alle verhalen in camera Obscura neemt het gezin een belangrijke plaats in). Het verlangen naar rust komt door de onrust in de voorafgaande industriele recvolutie, en de Franse revolutie.
 Het gevoel van naastenliefde is ook een begrip van de Romantiek, wat je ook tegenkomt in de verhalen. (bijv. Hildebrand die Keesje, Henriëtte en Pieter helpt, en aan het feit dat Hildebrand het zo erg vond dat Robert mensen in verlegenheid bracht.). Ook zijn er gevoelens van liefde, bijvoorbeeld de liefde van Pieter voor Koosje in 'De Familie Stastok'.
De hoeveelheid humor in de verhalen kan ook een kenmerk zijn van een Romantisch boek.

Een tegenargument voor het feit dat Camera Obscura een boek uit de Romantiek is, is dat er niet een overvloed aan gevoelens in het boek te lezen is. Natuurlijk is er naastenliefde en liefde voor het gezin, maar de gevoelens van personages worden niet erg uitvergroot. De gevoelens zijn nog al gematigd allemaal. De 'slappe humor'  die in de boeken voorkomt kan natuurlijk een kenmerk voor de Romantiek zijn, maar ook in bijvoorbeeld het realisme komt dit vaak voor.

Mijn conclusie is dat het boek representatief is voor de Romantiek, maar dan wel voor de Biedermeier Romantiek. Dit is een soort 'lichte' vorm van de stroming, waarin naastenliefde, rust en het gezin centraal staat.

Betoog Verlichting

 Pieter Langendijk - Het Wederzyds Huwelijksbedrog

‘Het wederzyds huwelijksbedrog’ is representatief voor de Verlichtingsliteratuur

De Verlichting was een periode waarin gestreefd werd naar meer licht in de duisternis, dat wil zeggen: meer kennis, meer geluk. Het was een Europese beweging die zich vanaf 1670 vanuit Nederland en Engeland gedurende de achttiende eeuw verspreidde over de rest van Europa. Doel was angst en bijgeloof te laten verdwijnen en de mens op zichzelf te laten vertrouwen: op zijn verstand, hart en intuïtie.

Langendijk werd op 25 juli 1683 in Haarlem geboren. De schrijver, die zijn publiek wist te vermaken, had zelf in zijn leven weinig reden tot lachen. Toen hij zes jaar oud was, stierf zijn vader. Al gauw moest hij zelf mee de kost verdienen. Zijn moeder was heel zuinig. Later raakte hij zelfs aan de drank. Ook zijn vrouw, met wie hij na de dood van zijn moeder trouwde, gooide het geld over de balk. Toen hij ziek werd, kreeg hij van het stadsbestuur van Haarlem gratis een plaats in het Proveniershuis aangeboden. Als tegenprestatie werd Langendijk stadshistorieschrijver. Bij zijn dood in 1756 liet hij grote, maar onvoltooide geschiedenis van de stad Haarlem na.
Het werk is typerend voor de stroming van die tijd, het classicisme. Dat blijkt uit de opbouw. Het stuk telt vijf bedrijven, die volgens de regels naar het hoogtepunt en de ontknoping voeren. Ook heeft hij met zorg de eenheid van plaats en tijd gehandhaafd

Het wederzijds huwelijks bedrog staat in ouderwets Nederlands geschreven. Dat komt omdat het uit 1714 komt en men dus nog zo sprak en schreef. Het is een boek uit de verlichting. Omdat het een blijspel is, is het humoristisch geschreven en zit er eindrijm in. De titel slaat op het huwelijksbedrog van Klaar en Hans, Charlotte en Lodewijk en Karel en Sofie. Het stuk telt vijf bedrijven, die volgens de regels naar het hoogtepunt en de ontknoping voeren. Het verhaal speelt zich af in Utrecht. In het huis van Charlotte en gedeeltelijk in de herberg waar Jan en Lodewijk verblijven en daarnaast speelt nog een klein deel zich af op de straat die loopt tussen de herberg en het huis van Charlotte

Al wordt er in het verhaal veel gelogen, er zit toch een lerende functie in het boek; liegen is slecht. Als iemand het boek leest of het blijspel had bijgewoond, had deze persoon een les geleerd; Liegen mag niet. Er zit dus een moraal in het boek, een kenmerk uit de Verlichting.

In de verlichting werd 'literatuur voor het volk' gemaakt, en dit verhaal is daar een voorbeeld van. Het is in simpele taal geschreven, zodat iedereen het verhaal kon lezen.

Een tegenargument van de stelling, is dat de mensen in het verhaal niet echt achterdochtig zijn. Sterker nog, ze nemen alles aan wat anderen zeggen, zijn erg naief. Dit past niet bij de Verlichting, omdat in deze periode de aandacht werd gericht op de 'ratio'. Het is echter wel zo, dat door deze goedgelovigheid van de mensen, zij geen voordelen ondervinden. Daarom is de moraal; geloof niet iedereen zo maar en lieg niet.

De conclusie is dat ‘Het wederzijds huwelijksbedrog’ typerend is voor de Verlichting. Het heeft een moraal, is begrijpelijk voor alle burgers, van welke bevolkingslaag dan ook, het vertelt dat je moet nadenken voor je iets doet. Het is een grappig blijspel dat makkelijk te lezen is voor iemand die iets wil lezen uit de Verlichting. Ik zou het niet aanraden omdat het naar mijn mening niet veel spanning bevat, en het een heel simpel verhaal is.

De Reunie - Simone van der vlucht

klas 4:
Korte samenvatting van De Reunie door Simone van der Vlucht

Na een flinke burn-out gaat Sabine Kroese weer aan het werk. Het valt haar zwaar, op haar kantoor is veel veranderd. Ze kan niet overweg met haar nieuwe baas en eigenlijk heeft ze ook helemaal geen zin om te werken. 
Ze verneemt dat er een reünie georganiseerd is door haar oude middelbare school. Als ze eens herinneringen gaat ophalen aan die periode, zijn dit vooral negatieve herinneringen. Haar beste vriendin op de basisschool was Isabel, maar vrijwel direct toen ze naar de middelbare school gingen, liet Isabel Sabine vallen. Op een gegeven moment werd het echt pesten. Maar de meest belangrijke herinnering is aan de raadselachtige verdwijning 9 jaar geleden. Na de verdwijning heeft niemand nog iets van haar gehoord of gezien. 
Sabine vind het heel erg vreemd dat ze nog maar zó weinig weet over de dag dat Isabel verdween. Op haar werk ontmoet ze Olaf, een oud-schoolgenoot en een vriend van haar broer. Als ze met hem gaat uit eten, komen ze weer bij het onderwerp Isabel uit. Ook vindt Sabine haar oude dagboeken terug. Op de reünie zelf komt ze niet veel te weten. Dit alles zet haar aan het denken en ze gaat op onderzoek uit in Den Helder. 
Ondertussen vindt Olaf dat hij te weinig aandacht krijgt en wordt agressief. Sabine heeft ondertussen ook al met ex-vriendinnen van Olaf gepraat en die hebben haar verteld dat hij erg agressief kan worden in een relatie. Ook heeft ze ontdekt dat ze een relatie met Sabine had. Op de dag Isabel verdween, had Olaf een afspraak met Isabel. Sabine verdenkt Olaf van de moord, en als Olaf dit ontdekt wordt hij gigantisch kwaad en probeert haar te wurgen. Op het moment dat Olaf dát doet, komen alle herinneringen weer naar boven bij Sabine. De complete film van gebeurtenissen wordt afgespeeld, en ze ontdekt wie Isabel vermoord heeft. Zijzelf.

Een Schitterend Gebrek - Arthur Japin

Klas 5; Leesverslag Stromingsboek


Een Schitterend Gebrek door Arthur Japin
Jaar van eerste uitgave; 2003, Amsterdam
239 pagina's
Genre; Psychologische Roman


Samenvatting;


Lucia woont als klein meisje op een groot landgoed, waar haar ouders werken als bediendes voor een gravin.
Op een dag komt Giacomo met zijn familie logeren, in verband met een bruiloft die binnenkort plaats zal vinden. Lucia wordt de bediende van Giacomo. Ze zijn ongeveer even oud en het lijkt Lucia leuk om vriendjes met hem te worden. Hierdoor ontstaat een heftige liefde tussen de twee. Giacomo moet op den duur terug naar Venetie, maar belooft Lucia over een jaar terug te komen om dan met haar te trouwen. In de tussentijd zal Lucia zich ontplooien tot een ware ‘madame’. Ze krijgt een leermeester en leert binnen de kortste keren lezen en schrijven en haar wordt bijgebracht hoe ze zich moet gedragen in een sjiek gezelschap.
Op een dag gebeurt er iets ergs. Er worden pokken geconstateerd bij Monsieur de Pompignac, Lucia’s leermeester. Hij wordt naar een oud schuurtje ver in het landschap gebracht waar niemand durft te komen, behalve Lucia. Wanneer Monsieur de Pompignac overlijdt beseft Lucia dat ze nu zelf verder zal moeten. Ze trekt haar mooiste jurk en schoenen aan en presenteert zich aan de gravin. Die kan haar ogen niet geloven. Maar dan schrikt ze weg. Lucia blijkt een blaar op haar wang te hebben, een begin van de pokken. Ook zij wordt naar het schuurtje gebracht en daar door haar ouders verzorgd. Ze dwingt hen haar vast te binden aan het bed, zodat zij op geen enkele manier kan krabben. Door haar jonge leeftijd overleeft Lucia de pokken, maar ze zit wel voorgoed onder de littekens. Ze besluit dat ze hierom niet met Giacomo kan trouwen, want dan zal ze zijn toekomst verpesten. Daarom laat ze haar moeder een bericht doorgeven dat zij vertrokken is. Om het verhaal geloofwaardig te houden, vertrekt Lucia werkelijk naar Venetie. Daar verandert ze haar naam in Galathée de Pompignac. Die nieuwe naam is dezelfde als de naam die haar leermeester voor haar verzonnen had wanneer ze naar het eerste feest zouden gaan. Hij zou haar dan voorstellen als zijn nichtje. In Venetie raakt ze van het ene baantje in het andere verzuild. Uiteindelijk komt ze, jaren later, in Amsterdam terecht, waar ze als prostituee aan het werk gaat. Daar wordt ze bekend als de mysterieuze prostituee, omdat zij een sluier draagt..Via een van haar vaste klanten komt Lucia haar jeugdliefde Giacomo weer opnieuw tegen. Hij weet alleen niet met wie hij werkelijk te maken heeft. Ze sluiten een weddenschap over liefde. Giacomo, inmiddels veranderd naar Monsieur de Seingalt, beweert dat hij nog nooit een vrouwenhart bezeerd heeft, maar Lucia is van mening dat hij wel degelijk een keer een hart gebroken zal hebben. Giacomo stelt voor haar zelf te laten ervaren hoe hij met een vrouw omgaat. Pas dan zal zij mogen oordelen. Langzaam maar zeker laat Galathée steeds meer los over Lucia en ze biedt hem op een gegeven moment schriftelijk een voorstel aan om haar te ontmoeten. Zij is meestal te vinden in een van de Amsterdamse cafés, rond acht uur ‘s avonds. Daar ontmoet Monsieur de Seingalt Lucia. Hij schrikt en meent dat zij totaal geruïneerd is. Zo gaan Lucia en Giacomo uit elkaar, maar, zij blijkt wel zwanger van hem. Haar vaste klant Jamieson heeft Lucia met littekens gezien en zegt haar te respecteren zoals ze is. Ze vertrekt naar New York, naar hem dus, en samen stichten ze een gezin. Aan de relatie Giacomo-Lucia is voorgoed een einde gekomen.




De Verlichting wijzigde het denken over de politiek, de wetenschap, de economie, de cultuur, de opvoeding en de religie in de Westerse wereld. De Verlichting gaf aanleiding tot modernisering van de samenleving door middel van individualisering, emancipatie, feminisme, secularisering en globalisering. De Verlichting zette zich af tegen het middeleeuwse bijgeloof en verloor de bewondering die de Renaissance koesterde voor de Oudheid.






In de 18e eeuw, de periode waarin Lucia leefde, vond een grote verandering in de opvattingen van de mens plaats.
Eerst was er de Verlichting, mensen namen beslissingen met het verstand (de rede). Wat de kerk zei werd niet langer zonder meer voor waar aangenomen.
Later, aan het eind van de achttiende eeuw, kwam de Romantiek op. In de Romantiek werd, in reactie op de Verlichting, de subjectieve ervaring als uitgangspunt genomen. Hierdoor kwam het gevoel centraal te staan.
In dit boek zie je Lucia deze verandering maken. Toen zij jong was maakte ze haar keuzes op basis van haar emoties, terwijl zij zich later vastklampt aan de rede.
Lucia krijgt les van monsieur Pompignac. Hierdoor gaat ze over van het gevoel naar de rede en wordt ze een ander mens. Dit is dus kenmerkend voor de tijd waarin zij opgroeit.
Ik heb het idee dat Lucia aan het einde van het boek weer wat meer ‘romantisch’wordt, wat ook past bij de tijd waarin zij dan leeft.



Het boek is geen exponent voor de Verlichting, omdat het boek in de 21e eeuw is geschreven en niet in de 18e eeuw. Het verhaal speelt zich echter wel in die eeuw af, en de elementen van de Verlichting zijn dan ook duidelijk merkbaar in het boek. 

Oeroeg - Hella S. Haasse

Oeroeg

Algemeen leesverslag

1.
-Oeroeg door Hella S. Haasse
-Uitgegeven in 1948 in Amsterdam
-128 pagina's

Genre: Roman


Samenvatting;

De ‘ik’- persoon was geboren op de onderneming Kebon Djati waar zijn vader administrateur was. Oeroeg, zijn vriend, was daar ook geboren, alleen de vader van Oeroeg was de mandoer van de vader van de ‘ik’- persoon.
De ‘ik’- persoon en Oeroeg groeien daar samen op en zijn al vanaf jongs af aan bevriend met elkaar.
Op de leeftijd dat de ‘ik’- persoon zes is moet hij echter naar school. Oeroeg is een inlandse jongen en mag dus niet naar school. Bij een feestje van de vader van de ‘ik’- persoon komt de vader van Oeroeg echter om het leven. Hij kwam om het leven, omdat hij de ‘ik’- persoon wilde redden. Uit schuldgevoel betaalt de vader van de ‘ik’- persoon dan de opleiding van Oeroeg, maar wel op een andere school.
De ‘ik’- persoon krijgt ook bijles Nederlands van meneer Bollinger.
Zijn moeder krijgt een relatie met hem, scheidt van zijn vader en vertrekt naar Nederland met meneer Bollinger. De ‘ik’- persoon lijkt hier niet echt mee te zitten. Hij had al nooit echt een goede band met zijn ouders en voelde zich meer op zijn gemak bij Sidris, de moeder van Oeroeg.
Als de vader een reis gaat maken, wordt de ‘ik’- persoon ondergebracht bij Lida.
Zij heeft een pension. Als Lida klachten krijgt van het hoofd van de school dat de ‘ik’- persoon zoveel spijbelt (omdat hij dan met Oeroeg heeft afgesproken) komt ze op het plan om Oeroeg ook bij haar in te laten trekken. Lida ontfermt zich helemaal over Oeroeg en beschouwt hem een beetje als pleegzoon. Na de basisschool gaan ze allebei naar een andere school.
De ‘ik’- persoon komt in een internaat terecht. Zijn vader was ondertussen teruggekeerd van zijn reis met een andere vrouw. Oeroeg blijft bij Lida wonen, Lida verhuist mee naar de stad waar Oeroeg gaat studeren. Als Oeroeg te erg begint te puberen, besluit Lida hem ook naar het internaat te sturen. Daar groeien Oeroeg en de ‘ik’- persoon langzaam uit elkaar.
Oeroeg gaat veel om met Abdullah, een Arabische jongen.
Na de school gaat Oeroeg voor arts studeren en de ‘ik’- persoon gaat in Delft studeren. Als ze de laatste maal met elkaar afspreken voordat de ‘ik’- persoon naar Holland gaat blijkt dat Oeroeg een strijder is geworden voor een onafhankelijk Indonesie. Hij vertelt aan de ‘ik’- persoon dat hij ‘hun’ hulp niet meer nodig heeft. De ‘ik’- persoon begrijpt het niet en vertrekt naar Delft.

Als de ‘ik’- persoon na een hele lange tijd weer terugkomt in Indonesië en hij een ritje maakt door de wildernis en even alleen is, staat ineens een inlander voor zijn neus met een revolver. De ‘ik’- persoon denkt dat het Oeroeg is, maar de inlander laat niks merken. De inlander vlucht zodra hij hoort dat de rest de ‘ik’- persoon aan het zoeken is. De ‘ik’- persoon komt er nooit achter of het Oeroeg was of niet.





1. Verwachtingen.

Ik kwam op het idee om dit boek te gaan lezen omdat ik het boekje had gekregen van een bibliotheek. Het leek me interessant om iets over Indie van vroeger te lezen. Ik verwachtte een boek over vriendschap tussen een Nerlands en Inlands jongetje.



2 Motieven en Thema's
Thema: Vriendschap. Het boek beschrijft voor het grootste deel een vriendschap tussen twee jongens. Een beter thema is misscihen ' Vrienschap die door omstandigheden niet in stand kan houden'.

Motieven: Racisme en discriminatie. Alle Javanen worden hier als knecht (misschien wel slaaf?) beschouwd, de ‘ik’- persoon mag in het begin wel naar school, Oeroeg nog niet. De ‘ik’- persoon’s vader heeft liever ook niet dat de ‘ik’- persoon met Oeroeg speelt/omgaat, omdat hij vindt dat Oeroeg niet genoeg zijn zoon is, alsof Oeroeg een smerig iets is.

- Botsing tussen 2 culturen. Dit motief heeft ook wel te maken met het racisme en de discriminatie in dit boek. De hoofdpersoon van die boek heeft zijn hart en nieren daar in Indonesië liggen, ook als is hij geen Indonesiër, maar voelt zich ook niet Nederlander. Bovendien mogen de Indonesiërs hem ook niet.

- Communicatiestoornissen. In dit boek worden de hele tijd relaties tussen mensen beschreven, die niet goed standhouden omdat ze elkaar nooit echt goed begrijpen. Het duidelijkste voorbeeld hiervan is natuurlijk Oeroeg, die de hoofdpersoon nooit goed heeft kunnen begrijpen, omdat hij altijd wazig deed, en nooit erg open was tegenover de ‘ik’- persoon. Dan ook de relatie van de ouders van de ‘ik’- persoon die kapot loopt doordat er geen goed contact tussen hen bestond; geen van hun was echt druk bezig met de opvoeding van hun zoon en ze leefden zo hun eigen leventje.

- Dood en schuldgevoel komen ook terug in het boek. De vader van Oeroeg is door een ongeluk omgekomen toen hij de ik-persoon wilde redden. Die heeft daar een groot schuldgevoel aan overgehouden.

3 Beoordeling

Stijl: Het boek is in een verouderde stijl geschreven. Er komen zinnen in voor als ' Al was mijn herinnering gelijk aan een van de toverplaatjes'. Zulke dingen zeggen we tegenwoordig niet meer. De tekst is niet heel moelijk geschreven, er zitten niet veel lastige woorden in.

Inhoud: Het is mooi om iets te lezen over hoe het er vroeger in Indie aan toe ging. De verschillen in cultuur en gedrag van mensen, dat is leuk om te lezen. Het is ook interessant dat een deel van het boek zich in Indie afspeelt, maar dat de hoofdpersoon ook naar Europa gaat en dat daar een deel van het boek zich afspeelt.

4 Eindoordeel